Łożyska walcowe

Cechy:

• mogą przenosić większe siły promieniowe niż łożyska kulkowe oraz zwiększone obciążenia o charakterze udarowym (impulsowym),
• są to łożyska typowo promieniowe (tylko ich niektóre konstrukcje mogą przenosić nieznaczne siły osiowe),
• węzły kinematyczne z łożyskami walcowymi cechuje duża wrażliwość na odkształcenia giętne wałów - łożyskowane wały powinny posiadać dużą sztywność gwarantującą małe kąty przekosu w punktach ich podparcia (usytuowania łożysk),

Budowa:

W łożyskach tych wałeczki, które mają kształt cylindryczny, mają liniowy kontakt z bieżniami. Łożyska te charakteryzują się wysoką zdolnością przenoszenia obciążenia promieniowego oraz są odpowiednie do wysokich prędkości obrotowych.
Występuje kilka różnych typów oznaczonych symbolami NU, NJ, NUP, N, NF dla łożysk jednorzędowych oraz NNU, NN dla łożysk dwurzędowych w zależności od konstrukcji lub braku bocznych obrzeży. Pierścienie zewnętrzny i wewnętrzny we wszystkich typach łożysk są rozdzielne.
Niektóre łożyska walcowe nie posiadają żadnych obrzeży na pierścieniu zewnętrznym lub wewnętrznym, tak więc pierścienie te mogą przemieszczać się względem siebie w obu kierunkach. Łożyska tego typu mogą być użyte jako łożyska mocujące swobodny koniec wału. Łożyska walcowe, w których albo pierścień zewnętrzny albo pierścień wewnętrzny posiada dwa obrzeża, a drugi pierścień posiada jedno obrzeże, zdolne są do przenoszenia obciążenia osiowego w jednym kierunku. Łożyska walcowe dwurzędowe mają wysoką sztywność promieniową i są używane przede wszystkim w precyzyjnych obrabiarkach.
Zwykle stosuje się kosze stalowe prasowane lub kosze mosiężne obrabiane maszynowo ale czasami również kosze poliamidowe formowane metodą wtryskową.

Rysunek: Łożyska walcowe i igiełkowe

walcowe jednorzędowe	igiełkowe

Łożyska igiełkowe

Cechy:

• przeznaczone są do przenoszenia obciążeń promieniowych,
• są stosowane do łożyskowania elementów maszyn i urządzeń w tych przypadkach, gdzie potrzebna jest mała przestrzeń do łożyskowania a stosunkowo duża nośność,
• mają największy moment tarcia spośród wszystkich łożysk tocznych,
• przy pracy ciągłej i dużej prędkości obrotowej stosuje się łożyska igiełkowe z koszykami, natomiast przy małych prędkościach i ruchu oscylacyjnym - łożyska bez koszyków,
• podobnie jak łożyska walcowe, wymagają dużej sztywności giętnej wału.

Budowa:

Łożyska igiełkowe mają wiele długich wałeczków (igiełek) o długości 3 do 10 razy większej od ich średnicy. Ponieważ stosunek średnicy zewnętrznej łożyska do średnicy wpisanego okręgu jest mały posiadają one raczej wysoką zdolność przenoszenia obciążenia promieniowego.
Występują liczne typy tych łożysk, a wiele z nich nie ma pierścieni wewnętrznych. Łożyska cienkościenne posiadają pierścień zewnętrzny tłoczony z cienkiej blachy, a łożyska igiełkowe z obrzeżami mają masywny pierścień zewnętrzny obrabiany maszynowo. Występują one także jako złożenia igiełkowe bez pierścieni. Większość łożysk ma koszyki tłoczone ze stali, występują także łożyska nie posiadające koszyków.

Łożyska stożkowe

Cechy:

• grupa łożysk o dużej nośności, tzn. przenosząca duże siły zarówno promieniowe, jak i osiowe,
• osadzane pojedynczo na wałach przenoszą obciążenia osiowe tylko w jednym kierunku - spełniają funkcję łożysk jednokierunkowych,
• aby przenosiły siły w obu kierunkach muszą występować jako zdwojone,usytuowane na wale w jednym z trzech układów:
  • w układzie "TANDEM",
  • w układzie "O",
  • w układzie "X".
• podobnie jak łożyska walcowe, łożyska stożkowe dopuszczają bardzo małą niewspółosiowość wału i oprawy,
• zdolność łożyska do przenoszenia obciążeń osiowych jest mocno uzależniona od kąta działania łożyska, który odpowiada kątowi bieżni pierścienia zewnętrznego. Im większy jest ten kąt, tym większa jest obciążalność osiowa łożyska,
• są to łożyska na ogół rozłączne - pierścień wewnętrzny z zestawem wałeczków, tworzący jedną całość, może być zabudowany niezależnie od pierścienia zewnętrznego,
• wystepują również jako łożyska dwurzędowe i czterorzędowe - przeznaczone do przenoszenia bardzo dużych obciążeń promieniowych z jednoczesnym osiowym ustaleniem wału, przy stosunkowo małej średnicy zewnętrznej łożyska. Ze względu na symetryczną budowę pozbawione są one reakcji osiowej.

Budowa:

Łożyska tego typu posiadają stożkowe wałeczki prowadzone po tylnej części obrzeża na pierścieniu wewnętrznym. Łożyska te osiągają wysoką zdolność przenoszenia obciążeń promieniowych, jak i obciążeń osiowych w jednym kierunku.
Generalnie są one montowane parami w podobny sposób jak łożyska kulkowe skośne jednorzędowe. W tym przypadku właściwy luz wewnętrzny może być uzyskany poprzez dostosowanie dystansu osiowego pomiędzy pierścieniami wewnętrznymi lub zewnętrznymi dwóch przeciwstawnych łożysk. Ponieważ są one rozdzielne, to pierścień zewnętrzny i wewnętrzny mogą być montowane niezależnie. W zależności od kąta działania, łożyska stożkowe dzielimy na trzy typy i nazywamy łożyskami z normalnym, średnim oraz stromym kątem działania. Dostępne są również łożyska stożkowe dwurzędowe i czterorzędowe. Łożyska z koszykami tłoczonymi ze stali to najczęściej stosowane łożyska stożkowe.

Rysunek: Łożyska stożkowe i baryłkowe

stożkowe jednorzędowe	baryłkowe dwurzędowe

Łożyska baryłkowe

Cechy:

• oprócz sił poprzecznych mogą przenosić siły wzdłużne w obu kierunkach,
• wykonane jako dwurzędowe, nazywane są powszechnie łożyskami wahliwymi,

Budowa:

Łożyska te mają wałeczki w kształcie baryłek pomiędzy pierścieniem wewnętrznym, który to posiada dwie bieżnie i pierścieniem zewnętrznym, który ma bieżnię kulistą. Ponieważ środek krzywizny powierzchni bieżni pierścienia zewnętrznego leży na osi łożyska są one wahliwe w podobny sposób jak łożyska kulkowe wahliwe. Zatem jeśli występuje ugięcie wałka lub obudowy, lub niewspółosiowość, to jest to automatycznie korygowane, a więc na łożysko nie działają nadmierne siły.
Łożyska baryłkowe mogą przenosić nie tylko wysokie obciążenia promieniowe, lecz również obciążenia osiowe w obu kierunkach. Mają one doskonałą zdolność przenoszenia obciążenia promieniowego i są odpowiednie w zastosowaniu, gdzie występują wysokie lub udarowe obciążenia.
Część łożysk ma stożkowe otwory i może być montowana bezpośrednio na wałkach stożkowych lub walcowych za pomocą tulei wciskanych lub wciąganych.
Zwykle używane są koszyki tłoczone ze stali, a w większych łożyskach koszyki mosiężne obrabiane maszynowo.