Łożyska kulkowe zwykłe

Cechy:

• przenoszą obciążenia poprzeczne działające na wał,
• przejmują dwukierunkowe znaczne siły osiowe, także przy dużych prędkościach obrotowych,
• cechują się najmniejszymi oporami ruchu spośród łożysk tocznych,
• odmiany z uszczelkami nie wymagaja dozoru,
• mogą pracować przy niewielkich wychyleniach kątowych,
• powinny pracować z obracającym się pierścieniem wewnętrznym,
• są najczęściej stosowane w budowie maszyn ogólnego przeznaczenia,
• łożyska kulkowe zwykłe dwurzędowe są to łożyska o dużej sztywności,

Budowa:

Łożyska kulkowe poprzeczne jednorzędowe to najbardziej powszechne łożyska toczne. Ich zastosowanie jest bardzo szerokie. Rowki bieżni, zarówno pierścienia zewnętrznego, jak i wewnętrznego posiadają okrągłe łuki o odrobinę większym promieniu niż w przypadku kulek. W dodatku obciążenia promieniowe i osiowe mogą być przyłożone w obu kierunkach. Z powodu ich niskiego momentu obrotowego są bardzo odpowiednie w zastosowaniu tam, gdzie wymagane są wysokie prędkości obrotowe i niskie straty mocy.Oprócz łożysk typu otwartego często występują łożyska posiadające stalowe blaszki lub gumowe uszczelnienia, umiejscowione po jednej lub dwóch stronach łożyska, napełnione smarem plastycznym. Stosowane są również pierścienie osadcze na powierzchni zewnętrznej. Najczęściej występujący typ to łożyska z koszykiem tłoczonym ze stali.
Wewnętrzny rowek łożysk jednorzędowych rozłącznych jest odrobinę płytszy niż w łożyskach poprzecznych jednorzędowych. Ponieważ pierścień zewnętrzny posiada bok bieżni tylko z jednej strony, to pierścień zewnętrzny może być zdemontowany. To cecha bardzo korzystna przy montażu węzła łożyskowego. Generalnie dwa takie łożyska mają zastosowanie w parze.
Łożyska jednorzędowe rozłączne to małe łożyska z otworem o średnicy od 4 do 20 mm, głównie wykorzystywane do małych maszyn magnetoelektrycznych, żyroskopów, instrumentów itd. Stosowane są głównie z koszykami tłoczonymi z blachy mosiężnej.

Rysunek: Łożyska kulkowe zwykłe

kulkowe zwykłe jednorzędowe	kulkowe jednorzędowe rozłączne

Łożyska kulkowe skośne

Cechy:

• stosuje się w przypadkach dużych obciążeń zarówno promieniowych, jak i osiowych,
• pojedyncze łożyska siły osiowe przenoszą tylko w jednym kierunku. Dla zapewnienia możliwości przenoszenia dwukierunkowego obciążenia, konieczne jest zastosowanie specjalnych konstrukcji łożysk zdwojonych, usytuowanych na wale w jednym z trzech układów:
  • w układzie "TANDEM",
  • w układzie "O",
  • w układzie "X".
• układy łożysk zapewniają dużą sztywność węzła łożyskowego, ale czynią go wrażliwym na odchyłki (konstrukcyjne i eksploatacyjne) położenia wzajemnego osi wału oraz otworu gniazda łożyskowego w obudowie,
• mają bardzo małą przydatność stosowania do układów gdzie występują wychylenia kątowe.
• łożyska kulkowe skośne dwurzędowe stanowią alternatywę dla układów łożyskowych - pod względem budowy łożysko tego typu odpowiada parze łożysk kulkowych skośnych jednorzędowych w układzie "O",
• łożyska kulkowe skośne dwurzędowe mogą przejmować duże obciążenia promieniowe oraz obciążenia osiowe w obu kierunkach,
• łożyska kulkowe skośne dwurzędowe są korzystne do łożyskowania krótkich wałów o dużej sztywności giętnej, przenoszacych bardzo duże obciążenia (np. wały przekładni ślimakowej),

Budowa:

Dostępne są łożyska z czterema kątami działania 15°, 25°, 30° oraz 40°. Im większe kąty działania, tym większe możliwości obciążeń osiowych. Jednakże dla zastosowań wysokoobrotowych preferowane są kąty mniejsze. Zwykle dwa łożyska używa się w podwójnych parach, a luz między nimi powinien być odpowiednio wyregulowany.
Powszechnie stosowane są koszyki tłoczone ze stali, jednakże dla wysoko precyzyjnych łożysk z kątem działania mniejszym niż 30°, najczęściej stosuje się koszyki z żywicy poliamidowej.
Łożyska kulkowe skośne dwurzędowe są w zasadzie dwoma łożyskami kulkowymi skośnymi jednorzędowymi połączonymi w układzie O, z tym, że łożyska te posiadają tylko jeden pierścień wewnętrzny oraz tylko jeden pierścień zewnętrzny, z których każdy ma dwie bieżnie.
Kombinację dwóch łożysk poprzecznych nazywamy zespołem sparowanym. Zwykle kompletowane są one z dwóch łożysk kulkowych skośnych jednorzędowych lub z dwóch łożysk stożkowych. Możliwe kombinacje to układy X, które posiadają złączone razem czoła pierścieni zewnętrznych, układy O lub układy tandem obydwie części czołowe w tym samym kierunku.
Typ tandem używany jest tam, gdzie występują silne obciążenia osiowe w jednym kierunku i kiedy jest to konieczne do rozłożenia obciążenia równo na każde łożysko.

Rysunek: Łożyska kulkowe skośne

kulkowe skośne jednorzędowe	kulkowe skośne dwurzędowe

Łożyska kulkowe o styku czteropunktowym

Cechy:

• należą do łożysk kulkowych skośnych jednorzędowych,
• przejmują one duże obciążenia osiowe w obu kierunkach i nieznaczne siły promieniowe,
• pierścień wewnętrzny łożyska jest dzielony. Pierścień zewnętrzny z wieńcem kulek i połówki pierścieni mogą być oddzielnie zabudowane.

Budowa:

W łożyskach kulkowych o styku czteropunktowym pierścienie wewnętrzny i zewnętrzny są rozdzielne, ponieważ pierścień wewnętrzny jest podzielony w płaszczyźnie promieniowej. Łożyska te mogą przenosić oba obciążenia osiowe. Kąt działania kulek z każdym pierścieniem wynosi α = 35°. Tylko jedno łożysko tego typu jest w stanie zastąpić kombinację łożysk kulkowych skośnych w układzie O lub w układzie X.
Zwykle stosowane są łożyska z koszykiem mosiężnym obrabianym maszynowo.

Rysunek: Łożyska kulkowe czteropunktowe i wahliwe

kulkowe czteropunktowe	kulkowe wahliwe

Łożyska kulkowe wahliwe

Cechy:

• są to łożyska dwurzędowe z kulistą bieżnia na pierścieniu zewnętrznym,
• łożysko ma możliwość wychylenia kątowego i może wyrównywać odchyłki współosiowości, ugięcia wałów i odkształcenia oprawy,
• stosowane w przypadku wałów o mniejszej sztywności oraz gdy wskutek wzrostu obciążeń poprzecznych wału (przeciążeń eksploatacyjnych) może wystąpić nadmierne jego ugięcie. Jest to szczególnie ważne dla węzłów łożyskowych wolno stojących lub z mocowaniem kołnierzowym oraz w przypadku wałów długich,
• nośność tego łożyska jest mniejsza tylko o jedną trzecią od nośności zwykłego łożyska kulkowego, a dzięki wahliwości obciążenie równomiernie rozkłada się na oba rzędy kulek, zapewniając poprawną pracę łożyska,
• jest bardzo wrażliwe na obciążenie wzdłużne, ze względu na mały kąt działania α.

Budowa:

W pierscieniu wewnętrznym znajdują się dwie bieżnie, a w pierścieniu zewnętrznym jest pojedyncza bieżnia kulista, której środek krzywizny leży na osi łożyska. Dlatego też oś pierścienia wewnętrznego, kulek i koszyka mogą odchylać się w niewielkim zakresie wokół centralnej części łożyska. W rezultacie drobna niewspółosiowość wałka i oprawy spowodowana błędami obróbki i montażu jest automatycznie korygowana.
Ten typ łożysk często posiada stożkowy otwór do montażu z wykorzystaniem tulei pośredniczącej.